کفپوش اپوکسی در صنایع غذایی و لبنی| نقش و مزایا

عوامل متعددی بر کیفیت و حجم تولید محصولات غذایی، دارویی و بهداشتی اثرگذار است. این عوامل می‌توانند شامل مراحل تولید محصول غذایی تا تأسیسات، انتخاب کفپوش مناسب کارخانه و نظافت و نگهداری از آن را نیز شامل شود. در این مقاله پس از بررسی نقش کفپوش کارخانه بر ایمنی و کیفیت محصولات تولید شده در کارخانجات صنایع غذایی و لبنی به معرفی کفپوش‌های رزینی و مزایای استفاده از آن‌ها در این صنایع پرداخته شده است.

چالش‌های انتخاب کفپوش کارخانه در صنایع لبنی

کفپوش کارخانجات محصولات لبنی تحت تأثیر چکمه‌های لاستیکی، لودر و هم چنین ماشین آلات سنگین، ریخته شدن مواد خورنده مانند لاکیتک اسید و نیازمند نظافت مرتب روزانه است. بنابراین همزمان باید ایمنی کارکنان کارخانه، بهداشت سطح کفپوش و ایمنی و رفاه دام در زمان انتخاب نوع کفپوش کارخانجات صنایع غذایی مد نظر قرار گیرد.

ریزش مواد اسیدی مورد استفاده در تولید کارخانجات لبنی می‌توانند سبب تخریب تدریجی کفپوش کارخانه شود که در اینصورت مشکلاتی در رفت و آمد کارکنان، وسایل و دام و خطرات بهداشتی ایجاد می‌کند. آلاینده‌ها شامل پاتوژن‌ها، قارچ و باکتری می‌توانند در ترک‌ها و درزهای موجود در کف تخریب شده تجمع کنند و عملیات نظافت را دشوار و ناکارآمد سازند، و در نهایت به دلیل مشکلات ایجاد شده در اجرای فرایند تولید و خطرات بهداشتی ایجاد شده، تولید محصول نهایی هم از حیث کیفیت و هم از حیث موازین بهداشتی با تردید رو به رو خواهد بود.

ویژگی‌های کفپوش‌ رزینی در صنایع لبنی

انواع مختلفی از کفپوش رزینی در کارخانجات محصولات لبنی می‌تواند استفاده شوند (کفپوش اپوکسی، کفپوش پلی یورتان، کفپوش پلی متیل متاکریلات یا کفپوش mma). کفپوش‌های رزینی همانند سپری از کف کارخانه (عموماً بتن) در مقابل عوامل خارجی (مواد شیمیایی، ضربه، سایش و ...) محافظت می‌کنند. کفپوش رزینی استحکام فشاری، مقاومت ضربه و مقاومت شیمیایی بسیار بالاتری نسبت به بتن دارد. کفپوش‌های رزینی سطحی را ایجاد می‌کنند که تمیز کردن آن بسیار آسان بوده و پاک کردن جرم و چربی از روی آن دشوار نیست. سختی کفپوش‌های رزینی سبب می‌شود که رفت و آمد ماشین آلات سنگین و دام بدون آسیب زدن به کف و ایجاد خطرات بهداشتی و مشکلاتی عملیاتی صورت گیرد. ایجاد سطحی تراز، یکپارچه و بدون درز با استفاده از کفپوش‌های رزینی سبب آسان شدن حمل و نقل‌های داخلی کارخانه مانند لیفتراک می‌شود. عدم وجود تخلخل، سختی و غیر جاذب بودن کفپوش رزینی، سطحی عاری از حضور باکتری و بهداشتی ایجاد می‌کند.

موارد بهداشتی کفپوش رزینی

تولید مواد لبنی ناسالم و استفاده از ابزار و محیط نا امن می‌تواند در نهایت سبب کاهش خریداران محصول شود. محیط آلوده نه تنها سبب تخریب کفپوش می‌شود بلکه باعث به خطر افتادن سلامتی دام و در نتیجه محصولات خواهد شد. به همین دلیل ایجاد محیطی بهداشتی در مراحل تولید محصولات لبنی که نظافت آن ساده باشد، بسیار پر اهمیت است. به منظور دست یابی به یک محیط بهداشتی اکثر کارخانجات صنایع غذایی و لبنی 30 الی 60 دقیقه بعد از شیر دوشیِ دام، عملیات نظافت کف را انجام می‌دهند. نظافت محیط دو الی سه بار در روز انجام می‌شود که خود نیازمند صرف انرژی و زمان زیادی است. اگر کفپوش کارخانه به اندازه کافی استحکام نداشته باشد در طی این شست و شوها لایه‌های آن فرسوده شده و تخلخل در آن ایجاد می‌شود. این بدین معنی است که نه تنها کفپوش می‌بایست صاف و هم تراز باشد بلکه می‌بایست در مقابل شست وشو مقاومت داشته باشد. 

سطوح بتنیِ محافظت نشده در مقابل شستشو با آب داغ و مواد شوینده مقاومت زیادی ندارند. استفاده از شوینده‌های شیمیایی برای از بین بردن میکروارگانیسم‌های خطرناک ضروری است که  خود می‌تواند منجر به تخریب لایه‌های بتن و دشواری در عملیات نظافت شود. اگر سطح به انداره کافی مقاومت نداشته باشد شروع به ترک خوردن می‌کند. حضور ترک در کف می‌تواند مکانی برای رشد باکتری و به خطر افتادن محصولات شود. 

محل اتصال دیوار و کف

یکی از پرچالش‌ترین مکان‌هایی که می‌تواند محل رشد و تجمع باکتری باشد و تمیز کردن آن کار سختی است محل اتصال دیوار به کفپوش است. استفاده از کفپوش رزینی در کارخانجات صنایع غذایی امکان حذف این نقاط حساس را از طریق ایجاد قرنیزهای منحنی و اتصال دهنده کف به دیوار ایجاد می‌کند. به عبارتی در محل اتصال کف به دیوار، نه تنها گوشه یا زاویه نود درجه حذف خواهد شد بلکه سطح به صورت یکپارچه و بدون درز تا ارتفاع پانزده سانتی متری بر دیوار ادامه می‌یابد.

کودِ دام، مواد شوینده، لاکتیک اسید و بسیاری موارد دیگر تولید کننده آب اضافی هستند. حضور مقدار زیادی آب می‌تواند از نظر بهداشتی خطرناک باشد چرا که می‌تواند محل رشد باکتری و قارچ باشد. کفپوشی بدون تخلخل که تخلیه آب از آن کامل باشد و  آب در سطح آن تجمع نکند، از نظر بهداشتی ایمن‌تر است. کفپوش رزینی در مقابل آب غیر قابل نفوذ و غیر جاذب است و با شیب بندی مناسب به راحتی مایعات را به سمت مجاری فاضلاب هدایت می‌کند. به خصوص مدفوع دفع شده در طول شیر دوشی می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد. خطرات سلامتی که از ضایعات حیوانات ممکن است ایجاد شود در ایجاد بیماری‌هایی ناشی از پاتوژن‌هایی نظیر Salmonella ، E. Coli و Fecal Coliform می‌تواند 10 الی 100 برابر بیشتر از خطر ضایعات انسانی باشد. استفاده از کفپوش با قابلیت شیب بندی مناسب می‌تواند از ایجاد محیط و شرایط غیر بهداشتی و نا امن جلوگیری کند. 

ایمنی و سلامت کارکنان

آلودگی تنها خطری نیست که از آب اضافی موجود در محیط ایجاد می‌شود، بلکه لغزندگی سطح برای کارکنان و بازدید کنندگان نیز می‌توانند خطرآفرین باشد. به همین دلیل نه تنها منطقه‌ی شیردوشی بلکه اتاق ذخیره سازی، مناطق مربوط به کارکنان، راهروها و راه‌های پیاده روی نیز می‌بایست دارای شیب بندی مناسب باشند. زهکشی مناسب کف نه تنها خطرات ناشی از تجمع آب و آلودگی را کاهش می‌دهد، بلکه خطرات ناشی از لغزش افراد و زمین خوردن آن‌ها را نیز به شدت کاهش خواهد داد. علاه بر این در صورت انتخاب کفپوش ضد لغزش و ایجاد بافت در سطح نهایی ( با در نظر گرفتن روش‌های نظافتی مناسب) از دیگر مزایای استفاده از کفپوش‌های رزینی است.

کاهش زمان توقف خط تولید با استفاده از کفپوش‌های با سرعت پخت بالا

بسیاری از مدیران کارخانجات صنایع لبنی نگران دیر خشک شدن کفپوش‌های رزینی و به تعویق افتادن کارهای رومزه این صنعت هستندپاسخ به این نیاز قطعاً استفاده از کفپوش رزینی پلی متیل متاکریلات (کفپوش mma)  یا کفپوش هیبریدی اپوکسی خواهد بود.

کفپوش MMA و کفپوش اپوکسی هیبریدی یک سیستم پخت سریع دارند که رفت و آمد و کار با آن می‌تواند تنها چند ساعت بعد از نصب آن آغاز شود، در صورتی که نصب کفپوش‌های دیگر چند روز زمان نیاز دارد. کفپوش آکریلاتی در گستره‌ی دمایی 20-  درجه تا 35 درجه سانتی گراد قابل نصب است، این بدین معنی است که در اتاق‌های سرد که مخصوص ذخیره و نگهداری هستند نیز امکان نصب وجود دارد. هم چنین می‌تواند بدین معنا باشد که این نوع کفپوش در هر زمانی از سال قابل نصب است.

کفپوش مناطق دور از ناحیه‌ی شیردهی

گرچه مناطق مربوط به شیردوشی از اهمیت زیادی برخوردار است اما مناطق دور از این ناحیه نیز می‌توانند بر میزان و کیفیت تولیدات کارخانجات لبنی اثرگذار باشد. به عنوان مثال شست و شوی منظم مسیرهای تردد می‌تواند تاثیر زیادی بر سلامتی گاو داشته باشد. کفپوش اپوکسی برای مناطقی که فرآیند تهیه‌ی محصولات لبنی در آن‌ها اتفاق نمی‌افتد مانند اداره، راهروهای ورودی، اتاق‌های نگهداری وسایل، انبار و...می‌تواند هم از نظر فنی و هم اقتصادی مناسب باشد. مانند بقیه‌ی کفپوش‌ها این کفپوش اپوکسی نیز می‌تواند شامل طرح‌های مقاوم دربرابر لغزش باشد که از خطرات احتمالی لغزش و صدمات ناشی از آن جلوگیری کند.

ملاحظات قبل و بعد از نصب کفپوش رزینی

قبل از نصب کفپوش رزینی می‌بایست کلیه‌ی تجهیزات قابل جا‌به‌جایی از محیط خارج شوند. مشاوره با پیمانکار نصب کفپوش رزینی در ارتباط با نیازهای خود می‌تواند در انتخاب کفپوش رزینی مناسب برای کار شما بسیار مفید باشد. به عنوان مثال آیا شما نیازمند کفپوشی هستید که مقاوم در برابر لغزش باشد؟ آیا در محل نصب کفپوش شوک‌های حرارتی(تغییرات دمایی سریع) ممکن است رخ دهد؟ ملاحظات بهداشتی در کدام بخش اهمیت بیشتری دارد؟ آیا به کفپوش ضد اسید نیاز دارید؟ چه نوع مواد شیمیایی ممکن است در تماس با کفپوش قرار می‌گیرد؟ 

هنگامی که سیستم خود را انتخاب نمودید می‌بایست اطمینان حاصل کنید که کفپوش رزینی توسط افراد متخصص و تجهیزات مناسب نصب می‌شود. کفپوش رزینی بعد از نصب نیازمند نظافت و نگهداری مناسب است. اگر محلول شست وشوی جدیدی را می‌خواهید استفاده کنید ابتدا آن را در چند نقطه با احتیاط تست کنید. اکثر محلول‌های شست و شو خطری برای کفپوش‌های رزینی ندارند اما برای اطمینان بیشتر طبق دستورات شرکت سازنده و نصاب کفپوش‌های رزینی عمل کنید.